Sultan İkinci Abdülhamid Han Osmanlı Donanmasını Haliç’te Çürüttü mü?

Bazı tarihçiler, donanmanın Sultan Abdülhamid Han tarafından, tahttan indirileceği korkusu ile Haliç’te tutuldu (bağlandığı) iddialarında bulunmuşlardır.

Bu mesele hakkında Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde çok sayıda vesika mevcuttur. Bu vesikalarda donanma için yapılan harcamalar, donanmanın geliştirilmesi, yeni gemi ve teçhizatın alınması, eskilerin tamir ettirilmesi gibi hususlar çok tafsilatlı, bir şekilde kaydedilmiştir. Bununla da kalınmayıp Sultan İkinci Abdülhamid Han devrinin donanmasına ait yüzlerce fotoğraf hem Yıldız koleksiyonunda hem de o devrin mecmua ve gazetelerinde yer al maktadır. Sultan İkinci Abdülhamid Han’ın donanma ve askeriyeye verdiği ehemmiyet, denilebilir ki her devrin üstündedir. Buna şunları söylemek lazımdır:

“Donanma limanda, tersanede, Haliç’te durmayacak da nerede duracak? Savaş varsa hareket eder, savaş yoksa tersane önünde, limanda bekler. Nitekim Osmanlı-Yunan savaşı çıktığında donanmanın hareketini gösteren fotoğraflar mevcuttur.”

Vesika ve fotoğraflardan elde ettiğimiz bilgiler neticesinde, bu gibi hükümlerin asılsız iftiralardan ibaret olduğu kanaatine ulaşıyoruz. Şöyle ki:

Sultan İkinci Abdülhamid Han 1877-1878 Osmanlı-Rus Savası’nda Osmanlı donanmasının durumunu tespit etmek ve icap eden tedbirleri aldırmak için donanmayı Haliç’te toplamıştır. Bu durumu fırsat bilen bazı tarihçiler, Sultan İkinci Abdülhamid Han’ı donanmayı Haliç’te çürütmekle suçlamışlardır. Hâlbuki Osmanlı tarihinde donanmayı ihyâ faaliyetlerinin en kesif (yoğun) olarak yapıldığı devirlerden biri de Sultan İkinci Abdülhamid Han devri olduğu kaynaklardan anlaşılmaktadır. Ahşap olan gemiler zamanın şartlarına uygun teknolojiye sahip değillerdi. Sultan Abdülhamid Han onların bir kısmını kadro dışı bırakıp yerine yeni zırhlılar, firkateynler, krovazörler, torpidolar aldı. Gemiler değişik ülkelerden alındıkları için birinin yedek parçası diğerine uymuyordu, tamir için aynı ülkeden yedek parça gelmesi bekleniyordu. Donanmada iş görmez olan bazı gemiler kadro dışı bırakılmıştır. Fakat bu devirde bile âtıl kalmasınlar diye onlardan mektep, hastahâne olarak yararlanılmıştır. Donanma mensuplarının yeni teknolojiyi öğrenmeleri ve bilgilerini arttırmaları için çalışmalar yapıldı. Burada o devrin donanmasına ait gemilerin isimlerini yazmaya kalksak kitap yazmak gerekir. Ama Sultan İkinci Abdülhamid Han’ın devrindeki donanma ve âkıbetleri hakkında bir fikir vermesi bakımından şu kısa listeyi de kaydediyoruz: Mesûdiye Zırhlı Fırkateyni, 1874 tarihinde denize indirilmiştir. Hamidiye Zırhlı Fırkateyni, 1885 yılında denize indirilmiştir. Necm-i Şevket Zırhlı Korveti, 1868 tarihinde alınmıştır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Karadeniz filosunun Sünne’deki Birinci Fırkası’nda vazife yapmıştır. Ásâr-ı Şevket Zırhlı Korveti, 1868 tarihinde Osmanlı Devleti tarafından alındı. 1903 yılında hizmet dışı olmuştur. Avnillah Zırhlı Korveti, 1867 yılında denize indirilmiştir. Feth-i Bülend Zırhlı Korveti, 1867 yılında denize indirilmiştir. Muînü’z-Zafer Zırhlı Korveti, 1867 yılında denize indirilmiştir. Mukaddime-i Hayr Zırhlı Korveti, 1875 tarihinde denize indirilmiştir. İclâliye Zırhlı Korveti, 1869 yılında denize indirilmiştir. Drama Zırhlı Kruvazörü, 1904 yılında İtalya’nın Ansaldo firmasına sipariş verilmiş, 1907 yılında kızağa konularak 1912 yılında denize indirilmiştir. Mecîdiye Zırhlı Kruvazörü, 1903 yılında denize indirilmiştir. Hamîdiye Zırhlı Kruvazörü, 1903 yılında denize indirilmiştir. Peyk-i Şevket Torpido Kruvazörü, 1903 yılında denize indirilmiştir. Berk-i Satvet Torpido Kruvazörü, 1906 yılında denize indirilmiştir. Nâsır Torpidobotu, 1887’de denize indirildi. Ejder Torpidobotu, 1887 yılında denize indirildi. Berk-i Efşan Torpidobotu, 1892 yılında denize indirilmiştir Yunus Torpidobotu, 1901 yılında denize indirilmiştir. Hamîdiye Torpidobotu, 1901 yılında denize indirilmiştir. Antalya Torpidobotu. 1904 yılında denize indirildi. Tokat Torpidobotu, 1904 yılında denize indirildi. Draç Torpidobotu, 1904 yılında denize indirildi. Kütahya Torpidobotu, 1904 yılında denize indirildi. Musul Torni dobotu, 1904 yılında denize indirildi. Akhisar Torpidobotu, 1904 yılında da denize indirildi. Alpagot Torpidobotu, 1904 yılında da denize indirildi. Zuhaf II Korveti, 1894 yılında denize indirilmiştir. Sevket-Nümà Ganbotu, 1859 yılında denize indirilmistir. Saheddin Ganbotu, 1867 yılında denize indirilmiştir. İstanköy Ganbotu, 1871 yılında denize indirilmiştir. Fırat Ganbotu, 1883 yılında denize indirilmiştir. Nasrü’l-Hüdâ Ganbotu, 1903 yılında denize indirilmiştir. Seyyâr Ganbotu, 1906 yılında denize indirilmiştir. Bârika-i Zafer Ganbotu, 1904 yılında denize indirilmiştir. Nûrül’l-Bahr Ganbotu, 1898 yılında denize indirilmiştir.

Tarihin Satır Araları-2 / Ömer Faruk Yılmaz

Not: Bu yazıdaki her şey alıntıdır. Kendi düşüncemi ifade etmemiş olup, sadece kitaplardaki ilginç gördüğüm yerleri paylaşıyorum.

Keyifli okumalar.